گاز فاضلاب چیست؟
گاز فاضلاب که دست کم مشکل بو را برای اهالی یک خانه ایجاد می نماید, ترکیبی از گازهای معدنی است که با عملکرد غیرهوازی باکتری ها(باکتری هایی که نیاز به اکسیژن ندارند) بر روی لجن و فاضلاب ایجاد می شود.این گاز می تواند شامل سولفید هیدروژن, آمونیاک, دی اکسید کربن, متان, نیتروژن و هیدروژن باشد.
چه چیز بوی بد فاضلاب را ایجاد می کند؟
تقریبا همیشه سولفید هیدروژن مقصر اصلی است هر چند در موارد نادر آمونیاک را هم باید مورد توجه قرار داد.بقیه گازهای فهرست شده در بالا بی بو هستند.آستانه بو یا پایینترین غلظتی که هیدروژن سولفوره می تواند استشمام شود رقمی مابین یک هزارم و یک صدم قسمت در میلیون است که عددی بسیار کم است.برای درک بهتر باید گفت که در یک مقیاس خطی, یک قسمت در میلیون مشابه یک سانتیمتر در ده کیلومتر است.
آیا این گاز برای مردمی که در تماس قرار می گیرند مضر است؟
هر چند گاز هیدروژن سولفوره سمی است, برای مردمی که تحت غلظت های معمول این گاز در منازل با مشکل بو مواجه هستند, صدمه رسان نیست. مطالعات نشان داده که در غلظت های بالای ۱۵۰ قسمت در میلیون, این گاز دارای تاثیر افسردگی روی سلسله اعصاب مرکزی است. این میزان بین ۱۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ برابر مقدار قابل شناسایی توسط اغلب مردم است.هیچ گازی در فاضلاب رو ها به غلظتی تولید نمی شود که برای ساکنین خطرناک باشد.
هرچند اگر کسی در تونل یا چاله حاوی فاضلابی وارد شود که تحت تجزیه بی هوازی قرار گرفته است,شانس مسمومیت او کم نیست.
دلایل ورود گاز فاضلاب به خانه:
تنها راهی که گاز فاضلاب وارد منزل می شود این است که در لوله کشی منزل اشتباهی اتفاق افتاده باشد.عمومی ترین نقص در سیستم لوله کشی وجود زهکش هایی است که شترگلو ندارند! به ویژه وقتی این اتفاق برای زهکش های زیر زمین یا اتاق تاسیسات بیفتد. از سال ۱۹۷۰ شهر ماریون یک برنامه بازرسی لوله کشی را اجرایی کرد و بعد از آن تاریخ به هیچ خانه ای اجازه نداد که به علت نداشتن شترگلو,مشکل دار شود.اگر خانه شما قدیمی تر است(منظور کشور ما نیست) زهکش های کف منزل شما ممکن است شترگلو داشته باشند و ممکن است نداشته باشند.
راههای دیگری که گاز فاضلاب می تواند از آن طریق وارد منزل شود عبارتند از:
۱-شترگلوی خشک:اگر در یک خط زهکش شترگلویی باشد که اغلب مورد استفاده قرار نگیرد, آب شتر گلو تبخیر می شود و بخشی از آن دچار شکستگی می شود.
۲-یک شترگلوی آسیب دیده:آشکارا مشخص است که اگر شترگلو ترک بخورد و به آب اجازه خروج بدهد,باز هم قسمتی از شترگلو صدمه می بیند.
۳-یک خط زهکش آسیب دیده:اگر خط زهکش مابین خط اصلی فاضلاب و شتر گلو بشکند یا ترک بخورد هیچ چیز نمی تواند مانع از این شود که گاز از ترک یا شکستگی موجود در خط لوله رها گردد.از طرفی دیگر یک خط زهکش آسیب دیده ممکن است به فاضلاب زهکش اجازه دهد که به داخل پی یا زیرزمین خانه شما پس بزند و شما را با بوی نامطبوع فاضلاب تجمع یافته فاضلابرو مواجه گرداند.
۴- یک تهویه گرفته یا آسیب دیده:سیستم تهویه لوله کشی شما به گونه ای طراحی شده که اختلاف فشار اتمسفری ایجاد شده توسط جریان فاضلاب را در کل لوله کشی یکنواخت نگه دارد و همچنین به گازهای فاضلاب اجازه دهد که توسط تهویه از سیستم لوله کشی به اتمسفر بالای خانه رها شوند.وجود مدخل های بدون شترگلو در سیستم لوله کشی خانه شما, ممکن است از طریق این محل های ورود , گازها را به داخل منزل رها سازد.
خانه اگر تهویه گرفته باشد و یا کلا منزل فاقد تهویه باشد,فشارهای غیر یکنواختی که برای رفع مشکل طراحی شده اند ممکن است آب را به خارج از شترگلو به گستره ای سیفون نماید که قسمتی از شترگلو تخریب گردد.
چطور گاز در فاضلاب رو تولید می شود؟
وقتی رادیکال سولفات(SO4) به سولفید هیروژن و آب تبدیل می شود,سولفید هیدروژن تولید می شود.این واکنش تنها وقتی انجام می شود که اکسیژن موجود نباشد و یا دیگر اکسیدکننده ها در محیط میکروبی وجود نداشته باشند.مطالعات نشان داده که در فاضلاب تازه هیدروژن سولفوره برای دو تا سه روز تولید نمی شود اما در گذر زمان و یا در تصفیه خانه های فاضلاب تولید هیدروژن سولفوره امری معمول است.
با این حال بعضی از محیط ها شرایط را برای تولید هیدروژن سولفوره در فاضلابروها فراهم می کنند:
۱-لایه آهکی پوشش دهنده فاضلابرو که در زیر خط جریان آب قرار گرفته است.هرچند ضخامت این لایه می تواند تنها چهار دهم اینچ باشد, سه چهارم آن که به لوله فاضلابرو نزدیک تر است فاقد اکسیژن است و در آن هیدروژن سولفوره عموما تولید می شود.
۲-اگر لجن در کف لوله فاضلابرو ته نشین شود ,هیدروژن سولفوره در این لجن نیز تشکیل می شود.
۳-اگر مشکلی در جریان فاضلاب فاضلابرو بوجود بیاید(گرفتگی جزیی یا کلی فاضلابرو) , فاضلاب بخوبی حرکت نمی کند.در این حال میزان اکسیژن به اندازه ای پایین می آید که هیدروژن سولفوره می تواند در خود فاضلاب تولید گردد.
نکته ای که باید به خاطر داشت این است که دریچه های سیستم های فاضلاب در زمانی موجبات تولید گاز فاضلابرو را فراهم خواهند نمود.
در موقع تشکیل گاز در فاضلابرو چه کاری می توان انجام داد؟
اگر سولفید هیدروژن مشکلی بسیار محلی است(به عنوان مثال در نزدیکی تصفیه خانه ها و یا ایستگاههای پمپاژ) اکسیدکننده ها می توانند برای بالا بردن قابلیت اکسیداسیون-احیا اضافه شوند.اکسید کننده ها می توانند اکسیژن, پراکسید هیدروژن, کلر,پرمنگنات و دیگران باشند.
اگر مشکل در سیستم جمع آوری فاضلاب جزیی است,می تواند با شستشوی ناگهانی و یکباره فاضلابروها که میزان جریان را زیاد کرده و ته نشست ها یا گرفتگی ها را برطرف می کند رفع شود.هرچند این امر تنها قادر است مشکلات حاد را تخفیف دهد و یک راه حل مستمر شناخته نمی شود.
برای خارج کردن بوها از خانه ام چه می توانم بکنم؟
بهترین پاسخ این است که مشکل سیستم لوله کشی را پیدا کرده و آن را برطرف نمایید.اگر زهکش های کف شترگلو ندارند,آن را کارگذاری نمایید زیرا مسدود کردن ساده زهکش محتملا عاقلانه نخواهد بود.در این حالت آبی که وارد زیر زمین یا اتاق تاسیسات می شود جایی برای رفتن ندارد و محتملا به داخل خانه جریان خواهد یافت.در هیچ حالتی یک لوله کش مجرب نخواهد توانست میان بر زدن سیستم را پیدا کند و توصیه کند که چطور مشکل را با استفاده از راه حلی اختصاصی برطرف نمایید.
شتر گلو دقیقا چیست؟
شتر گلو یک وسیله U شکل است که وابسته به جنس لوله سفالی هم می تواند باشد و قادر است فاضلاب را گیر بیندازد.این فاضلاب به عنوان پوشش عمل می کند و اجازه نمی دهد که گاز فاضلاب از منافذ زهکش به داخل خانه رها گردد.
چطور می توانم بگویم که زهکش های کف خانه من شتر گلو دارند؟
آب را داخل مدخل بریزید (دست کم دو گالن) و با چشم پایین رفتن آب را نظاره نمایید.اگر ایستادگی و تاخیر در پایین رفتن قابل ملاحظه آب وجود دارد(بطوری که لوله را پر می کند) زهکش شترگلو دارد.شرایط را دوباره دو ساعت بعد کنترل کنید تا مطمئن شوید که آب بیرون نزده است.
اگر ایستادگی آب دیده نشد, یا زهکش شترگلو ندارد و یا شترگلو در جای دیگر خط قرار گرفته است. اگر بویی استشمام می کنید, مقداری آب را داخل مدخل بریزید و بو را یک ساعت بعد کنترل کنید.اگر هنوز بو وجود دارد محتملا شترگلویی در کار نیست.